Laura Betti

Laura Betti (urodzona Trombetti; 1 maja 1927 - 31 lipca 2004) była włoską aktorką znana przede wszystkim ze współpracy z reżyserami Federico Fellinim, Pierem Paolo Pasolinim i Bernardem Bertoluccim. Miała długą przyjaźń z Pasolinim i w 2001 roku nakręciła o nim dokument. Betti stała się sławna dzięki portretowaniu dziwacznych, groteskowych, ekscentrycznych, niestabilnych lub maniakalnych postaci, takich jak Regina w 1900, Anna medium w Twitch of the Death Nerve, Giovanna la pazza w Woman Buried Alive, histeryczna Rita Zigai w Sbatti il mostro in prima pagina, Therese w Private Vices, Public Virtues, Emilia służąca w Teorema, za co zdobyła nagrodę Volpi Cup dla najlepszej aktorki, oraz Mildred, żona protagonisty w Hatchet for the Honeymoon. Urodzona jako Laura Trombetti w Casalecchio di Reno, niedaleko Bolonii, zainteresowała się śpiewem. Swój debiut filmowy zaliczyła w La Dolce Vita (1960) Federica Felliniego. W 1963 roku stała się bliską przyjaciółką poety i reżysera filmowego Piera Paolo Pasoliniego. Pod jego kierunkiem udowodniła wspaniały talent i zagrała w siedmiu jego filmach, w tym w La ricotta (1963), Teorema (Twierdzenie, 1968), jego wersji Opowieści kanterberyjskich z 1972 roku, gdzie zagrała Żonę Kupca; oraz w jego kontrowersyjnym Salo (1975) („120 dni Sodomy”). W 1976 roku Betti zagrała Reginę, okrutną i erotomaniakalną faszystkę w 1900 Bernardo Bertolucciego. Zagrała także Miss Blandish w jego Ostatnim tangu w Paryżu (1972), chociaż jej jedna scena została usunięta. W 1973 roku podkładała głos diabłu w wersji włoskiej Egzorcysty w reżyserii Williama Friedkina. Od lat 60. Betti poświęciła dużo czasu literaturze i polityce. Stała się muzą wielu czołowych postaci politycznych i literackich we Włoszech i uosabiała rewolucyjną i marksistowską erę lat 70. W 2001 roku nakręciła dokument o Pasolinim, Pier Paolo Pasolini e la ragione di un sogno. Przekazała także swoje dokumenty związane z ich długą przyjaźnią wraz z ponad 1000 tomami i wieloma dokumentami związanymi z Pasolinim do archiwum Fundacji Cineteca di Bologna, tworząc tym samym Centro Studi Archivio Pier Paolo Pasolini. Po jej śmierci w 2004 roku jej brat Sergio Trombetti przekazał wszystkie osobiste dokumenty związane z jej karierą do Centrum, które wchłonęło je pod nazwą Fondo Laura Betti.